تقویم زرتشتی

در تقویم زرتشتی هر ماه دقیقا ًدارای سی روز است و به کلی مـاه ۳۱ روزه وجود ندارد.  پس روزهای ۳۱ فروردین و ۳۱ اردیبهشت و ۳۱ خرداد و... وجود ندارد؛ بنابراین "جشن تیرگان" که سیزدهم تیر به تقویم زرتشتی است به علت وجود ۳۱ فروردین و ۳۱ اردیبهشت و ۳۱ خرداد برابر با ۱۰تیر به تقویم امروزی می شود و یا "جشن خردادگان" که ششم خرداد به تقویم زرتشتی است برابر با چهارم خرداد به تقویم جدید می شود زیرا ۳۱ فروردین و ۳۱ اردیبهشت از آن کم می شود. بنابراین کلاً چیزی به نام هفته وجـود ندارد. وجود هفته که در تقـویم عربی یا قمـری هست پس از حمـله ی اعـراب و هـجوم فرهـنگی آنـان وارد تقـویـم ایرانیـان شد. در تقـویـم زرتشتی هر ماه دقیقـاً سی روز و هـر روز نیز نام ویـژه خود را دارد و آدمی بـا شنیدن نام هر روز خود به خود می فهمـد که روز چندم ماه نیز است.

در ادامه ی مطلب بیشتر بخوانید...

اکنون نام این سی روز و معنی آن را برایتان می گویم. بـه ویژه هم میهنان مسلمانی که به فـرهنگ نیاکان خویش علاقـمـندند خوب است یاد بگیرند چون این از ابتدایی ترین موضوعاتی است یک زرتـشتی می داند و چیز سختی هم نـیست. حال به ذکر روزهـــای ماه و معانی تک تک آنان می پردازم؛

۱_نخستین روز هر ماه "اورمزد" یا "هرمز" نام دارد به معنی اهورامزدا؛چون هر کار و هر چیزی را باید با نام خداوند آغاز کرد بنابراین زرتـشتیان نخـستین روز ماه را با نـام خداوند آغاز می کنند؛

۲_دومین روز ماه "بهمن" یا "وهومن" نام دارد به معنی منش نیک و نیز نام یکی از امشاسپندان یا فرشتگان درگاه خداوند است؛

۳_سومین روز ماه "اردیبهشت "است به معنی بهترین راستی و نیز نام یکی از امشاسپندان یا فرشتگان درگاه خداوند است؛

۴_چهارمین روز ماه" شهریور" است به معنی بهترین شهریاری یا مدینه فاضله و نیز نام یکی از امشاسپندان یا فرشتگان درگاه خداوند است؛
۵_ پنجمین روز ماه "سپندارمذ" یا "اسفند" نام دارد به معنی فروتنی و نیز نام یکی از امشاسپندان یا فرشتگان درگاه خداوند است؛

۶_ششمین روز ماه "خرداد" نام دارد به معنی تندرستی و نیز نام یکی از امشاسپندان یا فرشتگان درگاه خداوند است؛

۷_هفتمین روز ماه "امرداد" نام دارد به معنی بی مرگی و جاودانگی که نام آخرین امشاسپند نیز می باشد.در باره این واژه توجه کنید کـه بیشتر به غلط مرداد تلفظ می شود که نـادرست است و باید امرداد خوانده شود؛

۸_ هشتمین روز ماه "دی به آذر" است به معنی آفریدگار؛

۹_نهمین روز "آذر" است به معنی آتش.

۱۰_دهمین روز "آبان" نام دارد به معنی آب؛ به طور کلی مظاهر طبیعی سودمند نزد ایرانیان بسیار ارجمند است بنابراین برخی روزهای ماه به نام مظاهر طبیعی نهاده شده است؛

۱۱_ نام یازدهمین روز "خورشید" یا "خور" است که باز نام یکی از مظاهر طبیعی و مقدس است؛

۱۲_دوازدهمین روز ماه، "ماه" نام دارد. ماه نیز که شباهنگام در آسمان می درخشد نزد ایرانیان مقدس است؛

۱۳_نام روز سیزدهم روز "تیر" است که نام ستاره ای است در آسمان.

۱۴_چهاردهمین روز هر ماه "گوش" نام دارد به معنای جهان و هستی.

۱۵_نام روز پانزدهم، "دی به مهر" است به معنای آفریدگار.

۱۶_روز شانزدهم هر ماه "مهر" است که محبت و مهربانی معنی می دهد؛

۱۷_هفدهمین روز ماه "سروش" است به معنی فرمانبرداری که بعدها در زبان پارسی معنای فرشته نیز به آن داده شد؛

۱۸_نام هجدهمین روز "رشن" است که به معنی عدالت و دادگری است؛

۱۹_نوزدهمین روز ماه "فروردین" است که شکل تغییر یافته واژه "فروهر" است به معنای نیروی پیشرو؛

۲۰_نام بیستمین روز ماه "بهرام" یا "وهرام" است به معنای پیروزی.

۲۱_بیست و یکمین روز هر ماه "رام" است به معنای رامش و شادمانی؛

۲۲_نام بیست و دوم هر ماه "باد" است.چنانچه ذکر شد زرتشتیان به پدیده ها و مظاهر طبیعی مانند خورشید؛ ماه؛ آسمان؛ باد و... احترام زیادی می نهند؛

۲۳_بیست و سومین روز هر ماه "دی به دین" است به معنای آفریدگار

۲۴_بیست و چهارمین روز هر ماه "دین" است به معنای وجدان که امروزه معنی آیین و مسلک هم می دهد؛

۲۵_روز بیست و پنجمین "اُرُد" است به معنای ثروت و نعمت.

۲۶_نام بیست و ششمین روز ماه "اشتاد" است به معنای راستی.

۲۷_نام بیست و هفتمین روز "آسمان" است که باز جلوه ای از ارزش مظاهر طبیعی نزد ایرانیان است؛

۲۸_نام روز بیست و هشتم "زامیاد" است به معنی زمین که باز به عنوان یکی از مظاهر طبیعی و آفریده خداوند نزد ایرانیان مقدس است و آن را بر روی روز بیست و هشتم ماه نهادند؛

۲۹_نام روز بیست و نهم "مهر اسپند" است به معنای کلام ایزدی یا گفتار آسمانی؛

۳۰_و اما نام روز سی ام ماه "انارام" است که یعنی روشنایی محض و فروغ جاویدان؛ 

بنابراین ۳۰ روز ماه به این گونه است که گفته شد و برتری آن این است که مثلا اگر بشنویم امروز روز دی به مهر است خود به خود می فهمیم که روز پانزدهم ماه نیز است.در ضمن اگر دقت کرده باشید متوجه می شوید نام برخی از روزها با نام ماه های سال یکی است.هرگاه نام روز و نام ماه یکی شود در آن روز جشنی برگزار می شود که معروف است به جشن های ماهانه. مثلا روز سوم هر ماه اردیبهشت نام دارد بنابر این سوم اردیبهشت چون نام روز و ماه یکی می شود جشن "اردیبهشت گان" برگزار می شود.و یا روز شانزدهم هرماه مهر نام دارد بنابر این هر سال شانزدهم مهر ماه جشن مهرگان برگزار می شود؛

پرسش: با توجه به این که تقویم زرتشتی ماه۳۱  روزه ندارد و ۶ ماه سی و یکروزه در تقـویم جدید داریم, و نیز در تقویـم جـدید اسفـند مـاه ۲۹ روز است، پـس بـا ایـن حـساب در تقـویم زرتشتی پنـج روز آخـر سال کـم می آید. با این وجود این پـنـج روز چه می شود؟

پـاسخ : درست است. در آخر سـال ۵ روز کـم می آید ولی جـای این پنج روز نیز در این تقویم حساب شده است. به این گونه که پنج روز آخر سـال هر یـک نامـی جـداگـانه دارد و این ۵ روز را به عـنوان "جـشن پنجه" جشن می گیرند. این پنج روز را، پنج روز" پنجه"گویند که نام آن ها به این ترتیب است : 

روز نخست «پنجه اهـنودگـاه» نام دارد.

روز دوم «پنجـه اشتودگـاه» نـام دارد. 

روز سوم «پنجه سپنتمـدگـاه» نام دارد.

 روز چهارم «پنجه وهوخشترگاه» نام دارد. 

و روز پنجـم «پنجه وهیشتوایشتی «نام دارد. 

بنابراین تقـویم زرتشتی که بر اساس گـردش زمین به دور خورشید است دارای ۳۶۵ روز کامل می شود؛

پرسش: با توجه به این که هر چهار سال یکبار، سال کبیسه است و دارای ۳۶۶ روز می شود، در تقویم زرتشتی این روز چه می شود؟

پاسخ: هر چهار سال یکبار در سال کبیسه این روز اضافی نیز در نظر گـرفته می شود که نـام این روز" اورداد" است به مـعنی روز اضافه.

پرسش: با تـوجـه به این که در تقویم زرتشتی هفـته وجود ندارد پس چه روزهایی از ماه روز تعطیلی و استراحت می باشد؟ 

پاسخ: در تقویم زرتشتی روزهای "اورمزد" (روز اول ماه)، روز "دی به آذر" که (روز هشتم) ماه است، روز "دی به مهر" (روز پانزدهم ماه) و روز "دی به دین" که (روز بیست و سوم ماه) روز های تعطیل و استراحت است که "آدینه روز" نامیده می شود؛ الـبته تـقـویم امـروزی نیز در واقع همان تقـویم زرتشتی است با این تفاوت که ۶ ماه نخست سال را ۳۱ روزه کرده اند و در عوض پنج روز پنجه را حذف کرده اند؛ 

بر اساس نظر کارشناسان، تقویم زرتشتی کامل ترین و دقیق ترین تقـویمی است که تـا بـه امـروز توسط انسان ساخته شد که الـبته نخستین تقـویم تاریخ بشریت نیز است. از دیگر تقویم های ساخته دست انسان تقویم قمری یا عربی است که بر اساس گردش مـاه عمل می کند که به اندازه ای مسخره است که اصلاً لازم نیست در باره اش حرف بزنیم زیرا هر سال بیش از ده روز جا به جا می شود. یکی دیگر از تقویم های مورد استفاده تقویم میلادی است که شاید امروزه پرکاربردترین تقویم دنیا باشد.که آن نیز کم و کاستی هایی دارد. بر اساس نظریه ی "انفجار بزرگ" هر سال به اندازه ی چندین ثانیه از سال قبل طولانی تر است که پس از چندین سال پی در پی این ثانیه های اضافی روی هم جمع می شوند و دوباره یک روز کامل به وجود می آید.

در تقویم میلادی هر ۲۵۰۰ سال یک روز زیاد می شود.و آنان مجبورند هر دو هزار و پانصد سال یک روز از تقویم خود حذف کنند تا روزهای سالشان به هم نخورد که یک بار در سال ۱۵۸۲ میلادی این کار را انجام دادند. ولی تقویم زرتشتی به اندازه ای پیشرفته است که بر اساس محاسبات ریاضی هر ده میلیون سال یک روز به آن اضافه می شود. این تقویم ساخته ی دست ایرانیان اولین و در کمال تعجب و افتخار پیشرفته ترین تقویم بشریت بوده که تاکنون ابـداع گردیده است. 

 پس حق داریم که بگوییـم "چـه کردند این نیاکان ما..."

تهیه و تدوین: فـاطمـه طـاووسی